آموزش الکترونیکی و گذر به آموزش پویا

کد مقاله : 1065-NEXT

نویسندگان

جلیل راشد محصل * دانشگاه تهران

چکیده مقاله

چکیده گسترده کلیدواژه: آموزش الکترونیکی، آموزش مجازی، آموزش پویا، آموزش مهندسی، دانشگاه دیجیتال در یک سال و نیم گذشته و گستردگی ابتلا به Covid19 روش های آموزش دانشگاهی را به ویژه در زمینه های مهندسی دگرگون کرده است. مقاومت در برابر شیوه متعارف استاد محور، که در آن دانشجو شنونده است، ناگزیر به چالش کشیده شده است. روش های ایستا یا به اصطلاح سنتی پاسخ گوی نیاز های گوناگون دوره ها و ساختار های متنوع دروس دانشگاهی نبوده و کاستی های خود را در ارائه مناسب نشان داده است. در برگزاری موفق کلاس ها و دوره ها و به منظور جبران کاستی ها، مدرسان ناچار از بکار گیری روش هایی شده اند که ضمن بهره جویی از برتری های آموزش های الکترونیکی، کاستی های آن را تا حدممکن جبران کنند. تجربه سه نیمسال گذشته نشان داده است که عوامل عمده و تاثیر گذار در آموزش الکترونیکی موفق عبارت اند از: "زیر ساخت ها (سخت افزاری ، نرم افزاری)-کاربران (استاد، دانشجو، کارکنان ) ، برنامه درسی (علوم، مهندسی، کشاورزی،...)، نوع درس( نظری، آزمایشگاهی، کارگاهی، ...) ، روش ارائه (ایستا، ترکیبی، آنلاین...) والبته فرا گیری فرهنگ آموزش الکترونیکی". در میان انبوهی از چالش ها و در عین حال امکانات گوناگون، بهره گیری از امکانات آموزش الکترونیکی خواسته یا ناخواسته سبب شده است تا برای ارائه ای موفق و مطلوب، روش های استاد محور و ایستا را با گذاری مناسب و نگرشی مفهومی به روش های پویا، محصول محور و پژوهش محور سوق دهیم. از نگاه آموزشی، دو گونه روش ارائه بیشتر مرسوم است: 1. استاد محور (سنتی و ایستا) که در آن دانشجو شنونده است. 2. دانشجو محور(فعال، پویا) که در آن دانشجو پرسش گر است. با نگاه روش آموزش، دو گونه شیوه آموزشی مطرح است: 1. دیدگاه قالبی(یاد گیری ایستا): انتقال داده و دانش، فراگیری با مثال، فرمول، حل مساله و حفظ مطالب ونمونه ها 2. دیدگاه مفهومی(فعال، پویا) انتقال مفاهیم، ایده ها، طرح چالش ها و پاسخ های احتمالی امروزه در شیوه های نوین، آموزش مفهومی و محصول محور مطرح است. در این نگرش، نقش استاد راهبری و کارگردانی، ایجاد محیطی نقد پذیر و چالش برانگیز و سوق دادن دانشجو به شیوه تفکر خلاق است. در این رهگذر، چرایی آموزش الکترونیکی مطرح نیست، زیرا آموزش الکترونیکی کارایی و مزایای متعدد اقتصادی و اجتماعی خود را آشکار کرده است. در عوض پرسشی که مدرس با آن مواجه است چگونگی طراحی روشی است که بتواند با آن چالش های گزیر ناپذیر خود را در آموزش مفهومی بر طرف سازد. دو نمونه از نگرانی های مدرسین در سه نیمسال اخیرانجام " ارزیابی ها"، "آزمون ها" و البته تشخیص هویت دانشجویان است. چگونه می توان ارزیابی ها را عادلانه کرد؟ گذر به آموزش مفهومی را چگونه می توان تحقق بخشید؟ ارائه دروس آزمایشگاهی و کارگاهی چگونه کار ایی خواهد داشت؟ تجربه شخصی در این دوران کوتاه که با تدریس دروس نظری، آزمایشگاهی، و پروژه دار همراه بود، چند نکته عمده را بیشترآشکار ساخت. همانگونه که گمان می رفت دانشجویان در حل مسایل قالبی و کلاسیک مشکلی نداشتند و ارزیابی ها در مورد این گونه پرسش ها قابلیت تفکیک موثری نداشت. در حالی که در پاسخ به پرسش های مفهومی و طراحی های مهندسی تفاوت نگرش دانشجویان آشکارمی شد. از طرفی، دروس آزمایشگاهی به شیوه های مختلف قابل ارائه است اما شناساندن خطا هایی که در عمل رخ می دهد، به کار آموز نیاز به زیر ساخت هایی دارد که در حال حاضر اکثر آزمایشگاه ها از آن بی بهره اند. روش های جایگزین و تامین زیر ساخت های بنیادی دیگری که در آموزش بدون وقفه نیاز است باید در رفع پاره ای چالش ها بکار گرفته شودو تنوع بخشی به آموزش الکترونیکی از نظر سخت افزاری و نرم افزاری همواره باید مد نظر مدیران باشد. روش های جایگزین باید قادر باشد مشکلاتی از قبیل کندی اینترنت، برق رفتگی، اختلالات نرم افزاری، و... را پاسخگو باشد. در رابطه با آموزش الکترونیکی و روش بکارگیری آن یافته های زیر سودمند است: 1. بکارگیری آموزش های الکترونیکی و ترکیب آن با آموزش های حضوری یک ضرورت است. 2. شیوه های موفق ارزیابی و آزمون ها در آموزش الکترونیکی با نگرش های مفهومی و دیدگاه های مهندسی هم راستاست و از این رو در دراز مدت آموزش های پژوهش محور را سبب می شود. 3. آزمایشگاه ها اگر چه قابل ارائه اند اما نیاز به زیرساخت های جدی تر دارند. 4. در آموزش الکترونیکی کاربران میتوانند به دفعات و در فرصت های متعدد به سامانه مراجعه کنند. 5. این باور که "حتی در شرایط عادی آموزش الکترونیکی یک ضرورت است" در جامعه محرز شده وبسیار ارزشمند است . منابع 1- معماریان ،حسین. 1391. " نوآوری درمهندسی"، انتشارات دانشگاه تهران، تهران13-29. [2] Steiner, C. J. 1998. "Educating for Innovation and Management: The Engineering Educators’ Dilemma," IEEE Trans. on Education, 41(1), Feb., pp. 1-7 [3] Boyer, E. L. Sc1990. “Sholarship Revisited: Priorities of the Professoriate,” Princeton, NJ. USA: Carnegie Foundation. Adv. Teaching, 1990

کلیدواژه ها

آموزش الکترونیکی، آموزش مجازی، آموزش پویا، آموزش مهندسی، دانشگاه دیجیتال

وضعیت: چکیده برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است