| Agricultural education and natural resources in electronic platform (opportunities and challenges) |
| کد مقاله : 1050-NEXT |
| نویسندگان |
|
مجتبی دلشاد *1، فرانک صحرایی2، حسن رضا شکری3 1معاونت آموزشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران 2دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی- گروه ترویج و آموزش کشاورزی 3کارشناس معاونت اموزشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی |
| چکیده مقاله |
| چکیده همه‌گیری و بحران بیماری کووید-19، احتمالاً نقش مهمی در تعیین و شکل‌دهی به آینده آموزش عالی در سراسر جهان خواهد داشت. این شرایط ناشناخته ممکن است بر سرنوشت برخی رشته‌های دانشگاهی و تعداد متقاضی برای آنها تأثیرگذار باشد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت آموزش کشاورزی و منابع طبیعی در بستر الکترونیک، و فرصت‌ها و چالش‌های پیش آمده ناشی از این شرایط است. روش پژوهش حاضر از نوع تحلیل اسنادی و داده‌های پژوهش نیز مربوط به گزارش‌های معاونت آموزشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی است. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان اذعان کرد که با وجود مشکلات و چالش‌های فراوان، عملکرد کلی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی موفقیت آمیز بوده است و مانع از تعطیلی آموزش در این دوران گشته است. نتایج نشان می‌دهد که تقریبا 72 درصد دروس نظری در نیمسال دوم 1400-1399 در بستر الکترونیک برگزار شده است ولی برای دروس عملی و مهارت‌آموزی تقریبا 70 درصد کلاس یا برگزار نشده است و یا کمتر از 7 جلسه برگزار شده است. در این پژوهش همچنین راهکارهایی جهت مرتفع نمودن چالش‌های پیش‌روی آموزش مجازی ارائه شده است. و می‌توان امیدوار بود که در صورت بهبودبخشی به قابلیت‌های سامانه ادوبی کانکت و با برنامه‌ریزی بلندمدت و تخصیص بودجه برای رفع مشکلات مالی و تولید و بروزرسانی پلتفرم‌های آموزش مجازی و عملیاتی نمودن راهکارهای ارائه شده این رویداد بتواند تحولی در نظام آموزشی دانشگاه‌ها و پردیس کشاورزی و منابع طبیعی ایجاد کرده و امکان بهره‌گیری از ظرفیت آموزش مجازی را حتی در زمان پس از بیماری فراهم آورد. کلید واژه: آموزش عالی کشاورزی، آموزش مجازی، فرصت، چالش مقدمه اگر چه در چند سال اخیر، وزارتخانه‌های متولی امر آموزش، مدام بر ارائه آموزش در بستر فضای مجازی تاکید می‌کردند، اما در عمل، حرکت وسیعی در سطح کشور در این حوزه اتفاق نیفتاده است و تنها برخی از دانشگاه‌ها اقدام به برگزاری دوره‌های مجازی کرده بودند. در حوزه آموزش و پرورش نیز شرایط مشابهی حاکم بود و علی‌رغم تاکید بر هوشمندسازی مدارس پیشرفت‌های چشم‌گیری در بسترسازی و ارائه آموزش‌های مجازی حاصل نشده بود. بنابراین اگر چه شیوع ناگهانی کووید –19، دنیا را با چالش‌هایی مواجه کرد، اما سایر حوزه‌ها از جمله حوزه تعلیم و تربیت را تحت تاثیر خود قرار داد و باعث ظهور محیط جدیدی شد که باعث ارتقای یاددهی و یادگیری می‌شود. این محیط که شیوه‌های سنتی آموزش را به چالش می‌کشد فرصتی را برای صنعت فناوری ایجاد کرد، تا از طریق ایجاد بسترهای یادگیری الکترونیکی خلاق که به فرایند یاددهی- یادگیری در طی این شرایط اضطراری کمک کند، فراهم آورد و سبب گردید تا سرانجام ایده‌های اجرایی جهت آموزش الکترونیک جامه عمل به خود بپوشاند. با این حال، این انتقال کار ساده‌ای نبوده است. آموزش مجازی ویژگی‌های خاصی دارد که برای بهره‌مندی از روند آموزش باید مورد توجه قرار گیرد (Collazos et al, 2021). از زمان شروع بیماری همه‌گیر کووید، تقریباً دو میلیارد فراگیر به دلیل تعطیلی مدارس تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. یونسکو گزارش داد، که 192 کشور تعطیلات سراسری را اجرا کرده‌اند، که بر حدود 9/99 درصد از جمعیت دانشجویان جهان تأثیر گذاشته است .(Ibrahim et al, 2021) کارشناسان بهداشت جهانی، اخیراً در مورد احتمال پایداری ویروس کووید ۱۹ در جوامع برای زمان طولانی قبل از ریشه‌کنی کامل آن هشدار داده‌اند. این موضوع، احتمالاً نقش مهمی در تعیین و شکل‌دهی به آینده آموزش عالی در سراسر جهان خواهد داشت. این شرایط ناشناخته ممکن است بر سرنوشت برخی رشته‌های دانشگاهی و تعداد متقاضی برای آنها تأثیرگذار باشد. جهت کاهش ریسک‌های مرتبط با این بیماری، فعالیت‌های عادی دانشگاه‌ها دچار تغییرات گسترده‌ای شده‌اند. خوابگاه‌ها، کلاس‌های حضوری، کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها در بسیاری از دانشگاه‌ها در سراسر جهان تعطیل هستند و این محدودیت‌ها یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی در دوران همه‌گیری محسوب می‌شود. به همین خاطر، مؤسسات آموزش عالی اقدام به گسترش و توسعه آموزش از راه دور و سیستم‌های آموزشی برخط نموده‌اند. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران نیز از این قاعده مستثنا نبوده و طی اقدامات و برنامه‌ریزی‌های انجام شده و ایجاد یک بستر آموزش مجازی به نام ادوبی کانکت (Adobe conect) آموزش مجازی را در طول سال تحصیلی به پیش برده است. گرچه مشخص است که یادگیری آنلاین، حضوری پررنگ در آموزش عالی دارد، اما خالی از چالش نیست (Regan et al, 2012). یکی از چالش‌هایی که پردیس کشاورزی و منابع طبیعی در پیشبرد آموزش مجازی با آن روبه‌رو شد، مساله آموزش دروس عملی به صورت مجازی بوده که پردیس کشاورزی و منابع طبیعی را با مشکلات و موانع زیادی رو به رو کرده است. به طور بالقوه یکی از مهمترین جنبه‌هایی که به طور طبیعی در کلاس‌های حضوری رخ می‌دهد، اما اغلب در محیط‌های آموزش مجازی وجود ندارد، زمینه اجتماعی یادگیری است (Conley et al, 2017). بنابراین جدا از جنبه‌های فناوری، در محیط‌های آموزش مجازی عوامل اجتماعی و بعد تعامل خیلی مهم است. و عدم ایجاد تعامل به صورت رو در رو و یا ایزوله شدن فرد از اجتماع از دیگر چالش‌های آموزش مجازی در سطح پردیس کشاورزی است. آزمون گیری به صورت مجازی که دارای پایایی و روایی باشد نیز یکی دیگر از چالش‌های آموزش مجازی است. در روش سنتی آموزش چهره به چهره، به طور کلی دستورالعمل‌هایی داده می‌شود و با مشاهده فراگیران، می‌توان توجه فراگیران را بررسی کرد. در مورد آموزش مجازی، از آنجا که آموزشگر و فراگیر در مکان‌های دور از هم هستند، تشخیص رفتار و احساسات فراگیر برای آموزشگر دشوار است (Acharya et al, 2021). و به همین دلیل، کلاس‌های درس اغلب توسط فراگیران فاقد وجاهت لازم ارزیابی می‌شود و در کل ذهن آنها را پر از سوالات متعدد می‌کند. بنابراین سوال مهمی که برای آموزشگر پیش می‌آید، این است که: چرا من قادر به دستیابی و جلب توجه دانشجویان نیستم؟ و مواجه شدن با عملکرد ضعیف فراگیران این موضوع را تشدید خواهد کرد (Colace, 2014). بنابراین، اندازه‌گیری توجه غیرمستقیم و شناخت احساسات یک روش بسیار مفید است که بازخورد آموزشگر را در زمان واقعی ارائه می‌دهد(Acharya et al, 2021). از طرفی محیط یادگیری یکی از عوامل تأثیرگذار بر رفتار و جو آموزشی فراگیران است. تجربه فراگیران از فضای آموزشی ممکن است به عواملی مانند پیشرفت تحصیلی و رضایت فراگیران مرتبط باشد (Mousavi et al, 2020). بنابراین، یادگیری الکترونیکی آن‌گونه که انتظار می‌رود، موفقیت آمیز نیست، زیرا بیشتر دستورالعمل‌های یادگیری در آموزش مجازی، دستورالعمل‌های فردی هستند و تعامل اجتماعی را به دلیل جدایی بیشتر، از دست می‌دهند. و یادگیری الکترونیکی متعارف فاقد تعامل مشارکتی است. که به نوبه خود، فراگیر در حین فعالیت‌های یادگیری نقش انفعالی ایفا می‌کند و در نتیجه یادگیری الکترونیکی به فضایی منزوی و تنها تبدیل می‌شود که حضور دیگران به ندرت احساس می‌شود. ولیکن، در آموزش الکترونیکی ارائه فضای یادگیری مناسب بسیار حیاتی است و فراگیران از روند یادگیری لذت می‌برند و محیط‌های الکترونیکی برای آنها کسل کننده نیست (Haron et al, 2017). همانطور که گریسون نیز در کتاب خود بیان نموده است در رابطه با آموزش الکترونیکی سه عنصر حضور شناختی، حضور عاطفی و حضور تدریس با هم باعث ایجاد یادگیری عمیق و معنی‌دار می‌شوند (Garrison, 2016). بنابراین انتقال آموزش از فضای چهره به چهره و رو در رو به آموزش الکترونیکی دارای چالش‌های فراوانی است. در واقع هر اندازه دانشگاه‌ها با آمادگی بیشتری به ارائه دوره‌های الکترونیکی وارد شوند، محتمل است که با چالش‌ها و مشکلات کمتری روبه‌رو می‌شوند. از طرفی احتمالا شدت تاثیر تغییر از آموزش حضوری به مجازی در همه حوزه‌های علوم از جمله حوزه‌های فنی و مهندسی، پزشکی، کشاورزی و غیره یکسان نبوده است و به همین دلیل پژوهش حاضر در پی بررسی تاثیر آموزش مجازی بر علوم کشاورزی و منابع طبیعی، فرصت‌ها و چالش‌های پیش آمده ناشی از این شرایط در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران است. |
| کلیدواژه ها |
| آموزش عالی کشاورزی، آموزش‌های الکترونیکی، چالش |
| وضعیت: چکیده برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است |