| آموزش غیرحضوری و دیسیپلین آموزشی |
| کد مقاله : 1042-NEXT |
| نویسندگان |
|
Mahmoud Shahabadi * عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر |
| چکیده مقاله |
| نظم زمانی بر کیفیت فعالیت های انسان نقش موثری دارد. این نظم در وجود انسان خود را در قالب پدیده هائی نظیر تپش موزون قلب و در بیرون از او خود را در گردش موزون روز و شب و نظایر آن متجلی می سازد. از این رو تاثیرگذاری یک امر بیرونی بر انسان در شرایطی فزونی می گیرد که از نظم زمانی مشخصی برخوردار باشد. در این راستا می توانیم به عنوان یک مثال، ضروری بودن نظم زمانی در انجام مناسک دینی که باعث اثر بخشی بیشتر بر نفس آدمی می شود را یاد آور شویم. بر اساس همین واقعیت، یادگیری انسان در شرایطی بهبود می یابد که در چارچوب زمانی مشخصی صورت پذیرد. به عبارت دیگر یادگیری در زمان و حتی مکان مشخص بر تاثیرگذاری آن می افزاید. در آموزش های غیرحضوری، فرد تحت آموزش از آزادی عمل هم در زمان و هم در مکان آموزش برخوردار است. در این صورت چنانچه فراگیرنده خود را مقید به برنامۀ زمانی مشخصی ننماید، سطح بهره مندی خود از مطالب تدریس شده را به شدت کاهش خواهد داد. در مورد مدرس نیز شرایط تقریبا مشابهی حاکم است. وی نیز باید خود را به برنامۀ زمانی مشخصی برای تهیۀ محتوای آموزشی مقید سازد، در غیر این صورت با توجه به نبود ارتباط مستقیم با فراگیرندۀ درس، ممکن است وی به دلیل دیگر مشغله ها، خود را ملزم به رعایت برنامۀ زمانی تهیۀ محتوای آموزشی نداند. این امر بر پیوستگی سبک ارائه مطالب درسی و یکنواختی توزیع بار مطالب درسی و دیگر عواملی که از مقوله دیسیپلین آموزشی هستند، تاثیر نامطلوب خواهد گذاشت. بر اساس مطالب فوق می توان نتیجه گرفت که آموزش غیرحضوری خوب، آموزشی است که به آن یک نظم زمانی و به طور جامع تر یک دیسیپلین آموزشی بیرونی اضافه شده باشد. به عبارت دیگر در عین برخورداری از مشخصۀ انعطاف پذیری زمانی و مکانی که در آموزش غیرحضوری مندرج است، لازم است توسط یک مولفۀ خارجی هم فراگیرنده و هم مدرس خود را به یک برنامۀ زمانی ثابت مقید سازند به قسمی که در زمان های مشخصی و طبق برنامۀ زمانی درس، ایشان توجه خود را صرفا به درس معطوف دارند و هر مشغله دیگری را با جدیت تمام از تداخل با برنامۀ زمانی درس باز دارند. یکی از ساده ترین و در عین حال موثرترین اقدامات در این راستا برگزاری کلاس های زندۀ هفتگی در ساعت و روز مشخص در کنار بارگذاری سایر مطالب آموزشی است. از سوی دیگر الزامی است مدرس با وجود تکراری بودن درس، خود را مقید سازد در روزها و ساعات مشخصی در هفته نسبت به تهیۀ محتوای آموزشی تکمیلی و یا جدید و همچنین تکالیف درسی اقدام نماید و این زمان را به هیچ امر دیگری اختصاص ندهد. از آنجا که مولف به دروس رشته های مهندسی آگاهی بیشتری دارد، در اینجا قصد دارد با در نظر گرفتن مطالب فوق الذکر پیشنهاد های زیر را برای بهبود بخشیدن به یادگیری متعلمین در یک نظام آموزش غیرحضوری مهندسی ارائه داد. (لازم به ذکر است که مطالب مطرح شده در این مقاله مختص دروس دانشگاهی نبوده و قابل اعمال به دروس دوره های آموزش متوسطه با محتوای مشابه نیز می شود.) پیشنهاد اول: برای دروس نظری با دو جلسه در هفته برای آن دسته از دروس نظری که در دو جلسه در هفته برنامه ریزی می شوند، نظیر دروس دانشگاهی سه و چهار واحدی، پیشنهاد می شود یکی از جلسات در هر هفته بر طبق روز و ساعت اختصاص یافته در برنامۀ هفتگی دروس، به تدریس به صورت زنده اختصاص داده شود. ضبط الکترونیکی این جلسات به فراگیرندگان درس کمک خواهد کرد تا موضوع درس را به دفعات مرور کنند، ولی موجب آن نیز می شوند که ایشان با اتکاء به این که در زمان دیگری کلاس ضبط شدۀ درس را تماشا خواهند کرد، از نظم زمانی خارج شده و قادر به یادگیری در سطح مطلوب نباشند. لذا ضروری است در آغاز درس الزامی بودن حضور فراگیرندگان در این جلسۀ زنده، یادآوری شود. هدف اصلی این کلاس زنده اطمینان حاصل کردن از میزان درک فراگیرندگان از مطالبی است که به دلیل حجم زیاد (نظیر عملیات ریاضی مفصل) به صورت جداگانه در قالب فیلم ضبط شده از تدریس مدرس در کلاس درس و یا با استفاده از نرم افزارهای متداول برای ارائه، نظیر پاورپوینت، در اختیار فراگیرندگان قرار داده شده است. بدیهی است که کلاس زنده مذکور باید به صورت تعاملی (مثلا با طرح سوال های مفهومی) برگزار شود تا بر مفید بودن آن افزوده شود و سبب جذب تعداد بیشتری به این کلاس درس، بدون اعمال فشار مثلا از طریق حضور و غیاب باشد. پیشنهاد دوم: برای دروس نظری با یک جلسه در هفته برای آن دسته از دروس نظری که در یک جلسه در هفته برنامه ریزی می شوند، پیشنهاد می شود کلیۀ کلاس های درس به شیوۀ زنده برگزار شوند. بدیهی است که در کنار این کلاس ها محتوای آموزشی تولید شده از طریق بستر آموزش الکترونیکی در اختیار یادگیرندگان قرار داده می شود. موضوع این کلاس های زنده بحث و گفتگو در بارۀ دروسی است که یادگیرندگان از قبل در بستر آموزش الکترونیکی با آن ها آشنا شده اند. در این جا هنر مدرس در این است که با طرح سوال های مفهومی از پیش فکر شده و پرداختن به مثال های مناسب، اهمیت مطالب درس را برای فراگیرندگان مشخص کند. جمع بندی: دیسیپلین و علی الخصوص نظم زمانی مولفه ای ضروری برای آموزش است و به هیچ وجه نباید به بهانۀ الکترونیکی بودن آموزش و انعطاف پذیری زمان و مکان یادگیری فدا شود، زیرا با از دست رفتن آن عمق تاثیرگذاری آموزش بر فراگیرنده کاسته خواهد شد. |
| کلیدواژه ها |
| دیسیپلین آموزشی، نظم زمانی، کلاس های غیرحضوری زنده |
| وضعیت: چکیده برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است |