| دوره آموزش سبک های یادگیری و ارزشیابی دانشجو در آموزش مجازی ویژه اعضای هیات علمی |
| کد مقاله : 1041-NEXT |
| نویسندگان |
|
سلیمان احمدی1، سمیه رجب زاده *2 1رییس دانشکده دانشکده مجازی- آموزش پزشکی ومدیریت دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی،تهران 2گروه یادگیری الکترونیکی، دانشگاه مجازی علوم پزشکی، ایران، تهران |
| چکیده مقاله |
| چکیده: آموزش مجازی روشی برای ارائه یادگیری انعطاف پذیرتر و ایجاد فرصت های یادگیری بیشتر محسوب می شود. توجـه اساتید و برنامـه ریـزان در سطوح مختلـف آمـوزش بـه سـبک هـای یـادگیری، موجـب تــسهیل فرآینــدهای آمــوزش و یــادگیری خواهــد شــد. سبکهای یادگیری از جمله مؤلفه‌های مهم در تدریس مجازی است که لازم است اساتید در هر مرحله از فرایند یاددهی-یادگیری به آنها توجه داده باشند. همچنین یکی از عوامل موثر در تعامل دانشجویان با برنامه های آموزشی در آموزش مجازی است توجه به سبک یادگیری بر یادگیری، پیشرفت تحصیلی و رضایتمندی دانشجویان نقش مهمی دارد. باید اذعان کرد اساتید با شناخت سبک یادگیری دانشجویان، و انتخاب روش تدریس مناسب بر یادگیری اثربخش، انگیزش و عملکرد دانشجویان تاثیربسزایی می گذارند. ارزشیابی دانشجویان یکی از فعالیت های اساسی در فرآیند آموزشی به شمار می آید و کیفیت آن با کیفیت یادگیری دانشجویان ارتباط مستقیم دارد. نحوه ارزشیابی صحیح و توجه به سبک های یادگیری و روش های تدریس می تواند روشی مناسب جهت ارزیابی منصفانه دانشجویان باشد. بنابراین، نیاز است اساتید علاوه بر سـبک یـادگیری به روش های ارزشیابی دانشجو در محیط های مجازی توجه لازم را داشته باشند و تلاش شود روش های ارزشیابی بکار گرفته شده با سبک های یادگیری دانشجویان متناسب باشد. از همین جهت لزوم توانمندسازی اساتید در این حیطه بسیار ضرورری است بنابراین دوره آموزشی برای اعضای هیات علمی با عنوان آموزش سبک های یادگیری و ارزیابی دانشجو در آموزش مجازی با همین هدف تدوین و اجرا شد. نتیجه این دوره آموزشی، بکارگیری روش های متنوع ارائه مفاهیم و روش های متنوع ارزشیابی دانشجو در آموزش مجازی توسط اساتید است که بین سبک های یادگیری دانشجویان و روش های ارزشیابی تناسب مناسب تری را برقرار می نمایند. کلیدواژه: سبک های یادگیری، روش های ارزشیابی، آموزش مجازی، مدل وارک(vark) مقدمه: محوریترین ارزش نهادهای دانشگاهی در درجه نخست، بهبود کیفیت یاددهی و یادگیری است(رضائی،99). آموزش و یـادگیری ( Learning and Teaching) همـواره به عنوان یک فرایند دو جانبه مطرح بوده است یـادگیری فرایند تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه فرد می باشد کـه از طریق تجربه بدست می آید(نصیرزاده،92). علاوه بر عوامل از پیش داشـته از قبیل شخصیت، بهره هوشـی، زمینـه خـانوادگی، جـنس و سن، عوامل اکتسابی نیز بر این امر تأثیرگذار می باشند که سبک یادگیری، منبع کنتـرل، راهبردهـای انگیزشـی بـرای یادگیری و شیوه های مطالعه از آن جمله اند. محققان معتقدند که اگر سبک یادگیری فرد با رشته ای که در آن تحصیل می کند و یا حرفه ای که در آن کـار مـی کنـد هـمخـوان نباشـد، شـخص یـا از آن رشـته تحصیلی انصراف داده و یا این موضـوع منجـر بـه نارضـایتی وی نسبت به رشته تحصیلی مـی شـود . بـا توجـه بـه مطالعـات انجـام شـده یکـی از دلایــل بـروز ایـن گونــه مــشکلات در رشته هـای علـوم پزشـکی ، نادیـده گـرفتن سـبک یـادگیری دانشجویان است. افراد به تناسب تفاو تهای فردی خود از سبک های متفاوتی برای یادگیری اسـتفاده مـی کننـد. نارسایی عوامل موثر در حصول به یادگیری یکی از مقوله های مهم و مورد پژوهش محققان بوده و سبکهای یادگیری، که عادات پردازش اطلاعات دریـافتی افـراد مـی باشـد، یکـی از عوامـل مـوثر در یـادگیری اسـت(نجفی،88). پس از پرداختن به یادگیری موثر دانشجویان مسئله مهم نحوه ارزشیابی منصفانه دانشجویان در آموزش مجازی است. یکی از عناصر اصلی فرایند آموزش مجازی ارزشیابی است، موریلو و هیدالگو(2017) ارزشیابی را تطبیق، گوناگونی آزمونها و سنجش کیفی و حتی بررسی تلاشها و نگرشهای دانشجویان که مفهومی از سنجش و ارزشیابی منصفانه مرتبط با برابری را تعریف می کند. بسیاری از محققان ارزشیابی را به عنوان بخش مهمی از برنامه آموزش مجازی می دانند. ارزشیابی مؤثر و باکیفیت، مهارت چگونگی تسلط بر انجام صحیح تکالیف را در فراگیر تقویت می کند و سطح دانش و مهارت وی را بالا می برد(عظیمی،2016) بنابراین بخش مهم برنامه های آموزشی فعالیت ارزشیابی دانشجو است. بیان مساله: طی پژوهش های انجام شده مشخص گردیده است که توجـه اساتید و برنامـه ریـزان در سطوح مختلـف آمـوزش بـه سـبک هـای یـادگیری، موجـب تــسهیل فرآینــدهای آمــوزش و یــادگیری خواهــد شــد. سبکهای یادگیری از جمله مؤلفه‌های مهم در تدریس مجازی است که لازم است اساتید در هر مرحله از فرایند یاددهی-یادگیری به آنها توجه داده باشند. همانطور که دست اندرکاران آموزش مجازی همیشه در جستجوی بکارگیری بهترین روش های تدریس و یادگیری برای دانشجویان خود بوده و بدنبال علت عدم یادگیری برخی از دانشجویان خود در محیط های مجازی بوده اند. طبق پژوهش های انجام گرفته عدم تطابق بین سبک های تدریس اساتید در محیط های مجازی با سبک یادگیری دانشجویان می تواند علت عدم موفقیت دانشجویان در یادگیری بصورت مجازی باشد. سبک یادگیری از نظر دکتر سیف همان ترجیحات فرد هستند و او از سبک یادگیری یا ترجیح یادگیری به صورت معادل استفاده می کند. سبک یادگیری اساتید بر سبک تدریس شان تاثیر می گذارد. بنابراین شناخت سبک های یادگیری جهت بهبود یادگیری دانشجویان برای اساتید دانشگاه بسیار ضروری است. پس از فرایند یادگیری شیوه های مختلف و مناسب ارزشیابی دانشجویان در آموزش مجازی دارای اهمیت است به منظور تضمین کیفیت یادگیری دانشجویان طبق سبک های یادگیری و تعیین میزان آموخته های آنان در آموزش مجازی از روشهای مختلفی از ارزشیابی دانشجو باید استفاده کرد. راه حل: در واقع اساتید روش و سبک تدریس خود را مطابق با سبک یادگیری دانشجویان خود در آموزش مجازی مطابقت نداده و همین امر لزوم دانستن سبک های یادگیری است تا با ایجاد فرصت‌های متنوع یادگیری امکان ارتباط هر سبک یادگیری را با موقعیت و محتوای آموزشی فراهم کند و با اعطای آزادی عمل و حق انتخاب روش یادگیری به دانشجویان می‌تواند او را با سبک یادگیری خود بیشتر آشنا کند و زمینه کسب تجربه مستقیم و یادگیری موثر و مادام العمر را فراهم سازد. همچنین بسنده کردن به یک روش ارزشیابی چه در حالت مرسوم و چه در شرایط کنونی(شیوع ویروس کرونا و برگزاری کلاسها و امتحانها به صورت مجازی( اعتبار ارزشیابی را کاهش می دهد و لذا الزام است از روشهای چندگانه (تلفیقی) برای ارزشیابی آموخته های دانشجویان استفاده کرد(رضائی،99). بنابراین ما بر آن شدیم تا با تدوین یک دوره آموزشی جهت اساتید با هدف آموزش سبک های یادگیری و ارزشیابی دانشجو متناسب با سبک یادگیری در آموزش مجازی به حل این مسئله بپردازیم. در این دوره آموزشی سبک یادگیری وارک (VARK) و سپس انواع ارزشیابی دانشجو در آموزش مجازی را به اساتید آموزش داده می شود. مدل‌های مختلفی برای سبک های یادگیری ارائه شده است. یکی از رایج ترین و ساده ترین مدل‌ها در بررسی سبکهای یادگیری مدل وارک (VARK) است که توسط نیل فلمینگ درسال 1998 در دانشگاه لینکلن نیوزیلند ارائه شده است، این مدل بیانگر این است که دریافت اطلاعات در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. در مدل وارک (VARK) به سه اصل مهم اشاره دارد، هرکس به شیوه خاص خودش یاد می گیرد، باتوجه به تفاوت های سبک های یادگیری دانشجویان می توان انگیزه یادگیری را افزایش داد، مفاهیم به وسیله ادراکات حسی دریافت می شوند و طی فرایندی یادگیری اتفاق می افتد. مدل VARKمتشکل از چهار سبک یادگیری شنیداری(visual)، یادگیری شنیداری (Auditory)، یادگیری خواندنی یا نوشتنی (Riding & Writing) یادگیری مهارتی، حرکتی و جنبشی(Kinesthetic) است. در اغلب ساختارهای آموزشی کشور ما تمرکزشان بر متن است بنابراین کسانی که سبک یادگیری خواندنی-نوشتاری دارند احتمال موفقیت بیشتری دارند. در مقابل، دانشجویانی که دارای سبک یادگیری مهارتی و حرکتی هستند در بسیاری از موارد نادیده گرفته شده و سرکوب می‌شوند. بعد از شناخت سبک های یادگیری و ارائه مفاهیم به روش های متنوع جهت یادگیری سبک های مختلف نیاز است دانشجویان را نیز با روش های متنوع مورد ارزشیابی قرار داد. روش های ارزشیابی باید دارای موضوعات، اهداف متفاوت و متنوع باشند. اساتید باتوجه به تنوع سبک های یادگیری با توجه به اهداف تدریس خود و متناسب با موضوع درس از روش های متفاوت ارزشیابی دانشجویان را انجام دهند. در این دوره آموزشی چند روش جهت ارزشیابی دانشجویان که می توان در آموزش مجازی استفاده کرد به اساتید آموزش داده می شود، 1. آزمون های شفاهی کنترل شده که در این روش یک ارائه ی زنده ی شفاهی و توسط دانشجویان در یک زمان مشخص در محیط های مجازی انجام می شود. 2. ارائه غیر همزمان دانشجو(ضبط شده شفاهی)، در این روش دانشجویان پاسخ سوالاتی که اساتید از آنها می خواهند را بصورت ویدئو یا صوت ضبط می کنند و برای اساتید ارسال می کنند و اساتید پاسخ ها را ارزشیابی و نمره می دهند. 3. ارائه غیر همزمان دانشجو(ضبط شده کارعملی)، در این روش دانشجویان کارعملی که اساتید از آنها می خواهند را بصورت علی انجام می دهند و از مراحل کار خود ویدئو تهیه می کنند و اساتید ویدئوها را ارزشیابی و نمره می دهند. 4. پرسشگری دانشجو به روش سقراطی، در این روش استاد از دانشجویان خود می خواهد که ویدئو که در اختیار آن قرار می دهد را مشاهده نمایند و در آخر چند سوال مهم از محتوای فیلم اموزشی را طرح کنند و دلیل خود را جهت طرح سوالات خود را بگویند. 5. روش مشاهده ای و تهیه گزارش، در این روش استاد ویدئو آموزشی را در اختیار دانشجویان قرار می دهد و از دانشجویان می خواهد که گزارشی از مشاهدات خود بنویسند و برای استاد ارسال نمایند. 6. روش باز پاسخ، در این روش اساتید تعدادی سؤال به دانشجویان می دهند و بعد از آنها می خواهند بر اساس دانش خود به پرسش ها پاسخ داده و در بازه زمانی مشخص جهت ارزشیابی و نمردهی برای استاد خود ارسال نمایند. 7. روش کوتاه پاسخ، که در این روش اساتید تعدادی سوال کوتاه پاسخ از جمله سوالات تستی یا پرکردنی را برای دانشجویان مشخص کرده و از آنها می خواهند در بازه زمانی مشخص پاسخ داده و جهت ارزشیابی و نمره دهی برای استاد ارسال نمایند. جمع بندی: از نتایج ارزنده این دوره آموزشی به اساتید، بکارگیری روش های متنوع ارائه مفاهیم و روش های متنوع ارزشیابی دانشجو در آموزش مجازی توسط اساتید است که بین سبک های یادگیری دانشجویان و روش های ارزشیابی تناسب مناسب تری را برقرار نمایند. دانشجویان از نحوه تدریس اساتید خود رضایت بیشتری دارند و یادگیری عمیق تر و پایدارتری برای دانشجویان شکل می گیرد و ارزشیابی آنان نیز براساس عدالت بیشتری باتوجه به توانمندی ها صورت می گیرد. پژوهش های قبلی در خصوص ارزشیابی از آموخته های دانشجویان نیز بیانگر این بود که استادان با تجربه معمولًا از روشهای مختلفی برای ارزشیابی استفاده می کنند و فقط به یک روش بسنده نمی کنند دلیل این امر این است که اعتبار نتایج ارزشیابی با استفاده از چند روش متفاوت به مراتب بیشتر از ارزشیابی با استفاده از یک روش خاص همچون آزمون کتبی است(رضائی،99). مزایا و معایب: از مزایای ارائه محتوا با توجه به سبک های یادگیری در آموزش مجازی توسط اساتید می توان به توجه استعدادها و توانمندیهای بالقوه دانشجویان اشاره کرد و هر دانشجو می تواند در موقعیت های مختلف آموزشی در سبک یادگیری خود قرار گیرد و به بهبود یادگیری و بازده دهی بیشتر کمک شایانی نماید. از معایب این روش صرف زمان بیشتر برای اساتید است تا محتوای خود را جهت ارائه در کلاس مجازی خود به شیوه های مختلف آماده و ارائه نمایند. نیاز است به منظور افزایش اعتبار روش کار، در طی پژوهشی از نظرات استادان و دانشجویان رشته های مختلف استفاده شود و روشهای ارزشیابی آموخته های دانشجویان در دروس عملی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گیرد. 1. نصیرزاده فیروز، حیدرزاده آبتین، شیرازی ماندانا، فرمانبر ربیع اله، منفرد آرزو. بررسی سبک های یادگیری دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال 1392. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 1393 [cited 2021July30];6(1):28-38. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=236357 2. نجفی کلیانی مجید، کریمی شهناز، جمشیدی ناهید. مقایسه سبکهای یادگیری و روشهای ترجیحی تدریس دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی فسا. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک (ره آورد دانش). 1388 [cited 2021July30];12(4 )ویژه نامه شماره 1):89-94. Available from: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=102589 3. Murillo,F.J.,Hidalgo, N. (231.). Students’ conceptions about a fair assessment of their learning, Studies in Educational Evaluation, Vol.03, P.13–10. 4. رضائی محمدعلی. ارزشیابی از آموخته های دانشجویان در دوران کرونا: چالش ها و راهکارها. فصلنامه روان شناسی تربیتی. دوره 16، شماره 55، بهار 1399، صفحه 179-214 5. Azimi S A, Zamani B E, Soleimani N. Investigating the Quality of Assessment System of Students’ Performance in Virtual Education in Iran and Russia. Educ Strategy Med Sci. 2016; 9 (3) :213-223 |
| کلیدواژه ها |
| سبک های یادگیری، روش های ارزشیابی، آموزش مجازی، مدل وارک |
| وضعیت: چکیده برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است |