| یادگیری الکترونیکی با رویکرد علوم شناختی |
| کد مقاله : 1011-NEXT |
| نویسندگان |
|
رضا رستمی *1، زینب السادات مصطفوی2 1استاد دانشگاه تهران و رئیس پژوهشکده فناوری های همگرا 2دانشجوی دکتری دانشگاه تهران |
| چکیده مقاله |
| یادگیری الکترونیکی با رویکرد علوم شناختی پژوهش حاضر باهدف معرفی قابلیت‌های فناوری‌های نوین و تحول آفرین در نظام یادگیری الکترونیکی با رویکرد علوم شناختی انجام شده است. از آنجا که یادگیری الکترونیکی به رویکردی محبوب و انعطاف پذیر برای ارائه یادگیری برخط در بستر جهانی تبدیل شده است؛ می‌بایست، امکان ارائه برنامه‌های تقویت شناختی و فراشناختی آن برای یادگیرندگان، متخصصین و همه ذی نفعان و دست اندرکاران آموزش به ویژه دانشگاه‌ها، مدارس و سازمان‌ها در زمینه یادگیری و آموزش شناسایی شده و دستورالعمل‌هایی برای به کارگیری اصول علوم شناختی در توسعه دوره‌های یادگیری الکترونیکی فراگیر محور برای همه ذی نفعان در هر سطح آموزشی و توانمندی ارائه گردد. علوم شناختی به عنوان دانشی چند رشته ای مرکب از علم اعصاب، روان شناسی، زبان شناسی، هوش مصنوعی و فلسفه ذهن یکی از دانش‌های نو است که در چند دهه اخیر توانسته است رازهای نهفته بیشتری را درباره مغز و ذهن آدمی بگشاید. این دانش نو بر همه ابعاد حیات انسانی، هر آنچه با مغز و ذهن انسان سر و کار دارد، تأثیر گذار است و طبعا" یکی از مهم‌ترین زمینه‌هایی که بیشترین تأثیر را از یافته‌های آن خواهد پذیرفت آموزش و خصوصا" یادگیری در بستر الکترونیکی می‌باشد. بهره‌مندی از مهارت‌های علوم شناختی دربستر فناوری‌های جدید دیجیتال با هدف ارتقا مهارت‌های شناختی یادگیرندگان(حل مسئله، تفکر سیستماتیک، تفکر تحلیلی و تفکر خلاق)، بهبود شیوه‌های نوین آموزشی و توسعه روش‌های نوآورانه با جهت گیری همگرا به تقویت رابطه بین یادگیری فعال، معنادار و فرایندهای شناختی در بستر فناوری اطلاعات کمک خواهد کرد. رویکرد همگرا و میان رشته‌ای در یادگیری الکترونیکی و علوم شناختی ترکیبی از علوم تربیتی، علوم شناختی و فناوری اطلاعات برای توسعه سیستم های یادگیری الکترونیکی است. در این مقاله قابلیت‌های فناوری‌های نوین و تحول آفرین در یادگیری الکترونیکی با رویکرد علوم شناختی در سه دسته شناسایی و ارائه می‌گردد: • تقویت مهارت‌های شناختی یادگیرندگان با توانمندی‌های شناختی متفاوت با استفاده از طراحی و توسعه محتوای یادگیری الکترونیکی و طراحی فناوری‌های آموزشی با استفاده از ابزارهای الکترونیکی و منابع آموزشی آنلاین مانند: چندرسانه‌ای‌ها، ویدئو دیجیتال تعاملی و سیستمهای مدیریت یادگیری الکترونیکی و ... ؛ • تقویت مهارت‌های خودتنظیمی یادگیرندگان در بستر یادگیری الکترونیکی؛ • دسترسی پذیری، قابلیت انعطاف و پشتیبانی سیستم‌ها و ابزارهای یادگیری الکترونیکی برای یادگیرندگان دارای اختلالات عملکرد شناختی(مانند تمرکز و توجه و ... ). تقویت مهارت‌های شناختی یادگیرندگان در محیط یادگیری الکترونیکی سیستمهای یادگیری الکترونیکی و سامانه‌های هوشمند این قابلیت را دارد که بر اساس توانمندی‌های شناختی و سبک یادگیری متفاوت یادگیرندگان از محیط یادگیری فردی استفاده کنند. شناسایی اولویت‌ها و ویژگی های یادگیرندگان و ارزیابی محیط شخصی شده در شخصی سازی محیط یادگیری الکترونیکی امری ضروری است به طوری که بدون شناخت ویژگی‌های ذهنی یادگیرنده از یک طرف و رویکردهای یادگیری از طرف دیگر شخصی سازی تحقق نمی یابد. هر چه این شناخت کاملتر و با دقت بیشتری انجام پذیرد، مدل یادگیرنده مبتنی بر این شناخت از قابلیت اعتماد بیشتری برخوردار است. بسیاری از برنامه‌های یادگیری الکترونیکی با بهره مندی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های چندرسانه‌ای که در آن یادگیرندگان با شبیه سازی، انیمیشن، فیلم و صدا تعامل دارند، شناخت یادگیرندگان را ابعاد مختلف توسعه می‌دهد. بنابراین فراگیران در اجرای یادگیری مبتنی بر چندرسانه‌ای، در فرم‌های فعال تر یادگیری درگیر می‌شود. یادگیری الکترونیکی برای یادگیرندگان دارای اختلالات عملکرد شناختی امروزه فناوری‌های دیجیتال در یادگیری الکترونیکی برای یادگیرندگان دارای اختلالات شناختی ایجاد و درحال توسعه است. این فناوری‌ها می تواند برای اختلال عملکرد شناختی خاص مفید باشد. بنابراین انتظار می‌رود که یادگیری الکترونیکی یکی از ابزارهای مهم برای بهبود دسترسی به آموزش یادگیرندگان دارای اختلالات شناختی و در نهایت کمک به ایشان برای ورود به جامعه باشد. 1- سیستم های انطباقی: سیستمهایی که میتوان رابط کاربری یا محتوای آن را به صورت خودکار یا دستی برای کاربر خاصی تطبیق داد. به عنوان مثال: ایجاد و توسعه سیستمهای نرم افزاری مبتنی بر ابر در یادگیری موبایل برای فراگیران مبتلا به اختلالات گفتاری و شناختی (عمدتا نارساخوانی) با استفاده از رابطهای چند گانه که امکان شخصی سازی دستی رابط و چندین حالت ورودی و خروجی را فراهم می کند؛ 2- عناصر بازی: سیستم هایی که از عناصر بازی (به عنوان مثال، ابزارهای گیمیفیکیشن به عنوان نشان، روایت، سطح) یا بازی‌های جدی استفاده می کنند. به عنوان مثال: طراحی بازی‌های شناختی در بستر الکترونیکی و وب جهت تقویت استدلال شناختی و یا استفاده از بازی‌های جدی مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال در حوزه‌های واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR)، بلاکچین و هوش مصنوعی جهت تقویت مهارت‌های شناختی و اجتماعی برای فراگیران دارای اختلالات نقص توجه ذهنی و عاطفی 3- محتوای قابل دسترسی: ابزارهایی که محتوای قابل دسترسی برای آموزش یا توان بخشی مهارت های خاص را فراهم می‌کنند؛ 4- عامل مجازی: استفاده از عامل مجازی برای پشتیبانی از یادگیرنده. مانند: پیشنهاد استفاده از یک عامل عاطفی هوشمند به عنوان یک شخصیت مجازی با هدف ارائه حمایت شناختی از فراگیران دارای مشکلات یادگیری و اختلالات توجه؛ 5- رابط کاربر : سیستمهایی که رابط هایی را ارائه می دهند که مخصوص افراد معلول طراحی شده اند. مانند: تمریناتی متناسب با توانایی‌های فراگیران با استفاده از یادگیری ماشین در سیستم تدریس خصوصی هوشمند و یا رویکردی مانند اصول طراحی مبتنی بر توانایی فراگیر. تقویت مهارت‌های خودتنظیمی یادگیرندگان در بستر یادگیری الکترونیکی بهره‌گیری از ابزارهای یادگیری الکترونیکی در آمورزش منجر به ارتقا مهارت‌های خودتنظیمی و انگیزش( مانند: مدیریت زمان، توانایی انتخاب بهترین راهبردهای حل مسئله، و توانایی کنترل فعالانه حالت های هیجانی) در یادگیرندگان می‌گردد. یادگیری الکترونیکی بر اساس ویژگی‌های منحصر به فرد خود مانند انعطاف پذیری در زمان و مکان، منابع آموزشی دیجیتال و تکمیلی، موجبات درگیری فعال یادگیرنده را در فرآیند یادگیری‌خود انگیخته و فعال به خوبی مهیا می‌سازند. فراگیران در محیط یادگیری الکترونیکی با تعیین اهداف چالش برانگیز، فرایندها و دستاوردهای یادگیری خود را هدایت می‌کنند. |
| کلیدواژه ها |
| یادگیری الکترونیکی-علوم شناختی- فناوری های دیجیتال |
| وضعیت: چکیده برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است |