| استفاده از روشهای جایگزین ارزشیابی در آموزش مهندسی: ادراک و نظرات دانشجویان درباره پوشه عملکرد الکترونیکی |
| کد مقاله : 1007-NEXT |
| نویسندگان |
|
سما قریشی1، سیدامید فاطمی *2 1آموزش مهندسی، علوم مهندسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران 2رئیس مرکز فناوری های دیجیتالی دانشگاه تهران |
| چکیده مقاله |
| ارزشیابی در آموزش عالی یکی از مهم‌ترین بخش‌های یادگیری و آموزش به حساب می‌آید چرا که علاوه بر تعیین نمره دانشجویان، عملکرد برنامه درسی، روش تدریس، نحوه عملکرد اساتید و گردآوری اطلاعات برای تصمیم گیری، در صورت اجرای مناسب دانشجویان را در فرآیند یادگیری نیز یاری می‌رساند. لذا به نظر می‌رسد باید به انتخاب روش‌ها و اجرای درست ارزشیابی در آموزش عالی توجه بالایی شود . امروزه در مقابل روشهای سنتی ارزشیابی، دانشگاه‌های برتر مهندسی از روشهای نوین یا به اصطلاح روشهای جایگزین در ارزشیابی استفاده می‌کنند. روشهای جایگزین که با نام‌های ارزیابی عملکرد یا ارزیابی معتبر نیز شناخته می‌شود، برای تعیین آنچه دانش جویان می‌توانند یا نمی‌توانند انجام دهند در مقابل آنچه می‌دانند یا نمی‌دانند استفاده می‌شوند. به عبارت دیگر، یک ارزیابی جایگزین بیشتر از آنکه دانش را اندازه گیری کند، مهارت‌ها را می‌سنجد. نمونه‌هایی از این روش ارزشیابی شامل پوشه عملکرد، کار پژوهشی و سایر فعالیت‌هایی است که برای ارزیابی آنها به طراحی نوعی روبریک نیاز است. با شروع شیوع کووید 19 در کشور چین در دسامبر 2019 و گسترش سریع آن در سطح جهان، سازمان بهداشت جهانی در مارس 2020 این بیماری را یک پاندمی اعلام نمود. با جدی شدن مسئله شیوع، کشورهای مختلف، از آن جمله ایران، برای مبارزه با همه گیری این ویروس به سیاست قرنطینه و تعطیلی سازمان‌ها روی آوردند. نظام‌های آموزشی نیز از این سیاست مستثنی نبوده و بنا به گزارش ارائه شده یونسکو تا تاریخ 7 می 2020، در 180 کشور جهان مدارس و به طورکلی سیستم‌های آموزشی در تمام سطوح و مقاطع تعطیل شدند؛ یکی از سیاست‌های رایج در سیستم‌های آموزشی در سراسر جهان در دوران پاندمی اجرای پروتکل‌های «یادگیری الکترونیکی اضطراری» بوده است. همسو با اجرای یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌ها نحوه ارزشیابی دانشجویان نیز دچار تحول شده است و روشهای تراکمی ارزشیابی، کاربرد بیشتری بین اساتید مهندسی پیدا کرده است. پوشه‌های عملکرد الکترونیکی ابزار نسبتا جدیدی برای ارزیابی در آموزش مهندسی به شمار می‌آید به این نحو که به وسیله آن می‌توان شواهد گوناگونی را به صورت مجموعه‌ای هدفمند از فعالیت‌ها و کارهای فردی عرضه کرد. در مطالعات مختلف انواع مختلفی از پوشه‌های عملکرد معرفی و مورد استفاده قرار گرفته‌اند. یک پوشه عملکرد خوب، نیازمند توجه به عواملی مختلف برای طراحی است. هر یک از این عوامل در این مطالعه به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته‌اند. هدف کلی در این پژوهش بررسی پوشه عملکرد الکترونیکی اجرا شده و مشخص کردن نظرات وادراک دانشجویان رشته کارشناسی ارشد آموزش مهندسی دانشگاه تهران که درس «ارزشیابی آموزشی» را در طول نیمسال دوم سال 98 و اولین ترم برگزاری کلاس‌ها به شکل برخط به دلیل شیوع ویروس کرونا گذرانده و اقدام به ساختن پوشه عملکرد الکترونیکی نموده‌اند می‌باشد. سوالات پژوهش برای رسیدن به این هدف به شرح زیر مطرح شده‌اند: 1- تجربه دانشجویان از روش ارزیابی پوشه عملکرد چیست؟ 2- به نظر دانشجویان نقاط قوت و ضعف روش ارزیابی پوشه عملکرد چیست؟ 3- دانشجویان چه پیشنهاداتی برای بهبود روش پوشه عملکرد داشتند؟ جامعه مورد مطالعه در این پژوهش دانشجویان رشته کارشناسی ارشد آموزش مهندسی در دانشگاه تهران می‌باشند که در ترم دوم سال تحصیلی 99 - 98 درس ارزشیابی آموزشی را گذرانده‌اند و پوشه‌های عملکرد الکترونیکی خود را در پایان به استاد درس تحویل داده‌اند. به این منظور از روش تحقیق کیفی گروه‌های کانونی برای اجرای این پژوهش استفاده شده است. با توجه به تحلیل محتوایی انجام شده، دانشجویان از اجرای روش ارزشیابی پوشه عملکرد به جای روشهای سنتی ارزشیابی که نقش آنها غیر فعال بوده و فقط در انتها بر اساس یک یا دو آزمون نمره کسب کنند رضایت بالایی داشتند و این روش برای آنها تجربه بسیار جالبی بود. آنها به طور متفق القول معتقد بودند که در سایر درس‌های مهندسی نیز باید این روش ارزشیابی جایگزین روشهای سنتی گردد. البته انتقاداتی نیز بر پوشه عملکرد اجرا شده در درس ارزشیابی آموزشی وارد بود که با جمع‌بندی نظرات سه چالش عمده برنامه ریزی ضعیف و عدم اطلاع رسانی و اجرای روش از اول ترم، نامناسب بودن فعالیتهای تعریف شده و یکنواخت بودن آنها، تعداد بالا اما کیفیت پایین بعضی از تکالیف و قرار نگرفتن در سطوح بالای یادگیری بلوم و عدم ارائه بازخورد و فیدبک مناسب نسبت به فعالیتهای انجام شده و بارگذاری شده در پوشه عملکرد الکترونیکی و نبود روبریک استاندارد و از پیش طراحی شده برای نمره‌دهی شناسایی شد. در انتها نیز با توجه به چالش‌های شناسایی شده پیشنهاداتی برای بهبود و کارآمدتر ساختن روش ارزشیابی پوشه عملکرد الکترونیکی ارائه می‌شود که این پیشنهادات عبارتند از: برنامه ریزی و تصمیم گیری دقیق و مطالعه شده در رابطه با عوامل هشتگانه ذکر شده یعنی زمینه، تعریف، هدف، محتوا، ساختار، انتخاب، تعامل و ارزیابی پوشه عملکرد، تعریف فعالیتهای مناسب، متنوع، همسو با اهداف یادگیری، متناسب با هر نوع سبک یادگیری و پیشینه دانشجویان که منجر به دستیابی به سطوح بالای یادگیری بلوم و یادگیری عمیق می‌شوند و ارائه بازخورد به صورت دوره‌ای. امید است با تکیه بر نتایج چنین پژوهش‌هایی کاربرد روش های نوین ارزشیابی از جمله پوشه عملکرد الکترونیکی در نظام آموزش مهندسی در ایران بیشتر شود. |
| کلیدواژه ها |
| ارزشیابی معتبر، ارزشیابی تراکمی، ارزشیابی عملکرد، پوشه عملکرد الکترونیکی، یادگیری برخط، آموزش مهندسی، کویید 19 |
| وضعیت: چکیده برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است |